Een ‘standaard’ situatie: vader, moeder en twee kinderen. Vader komt als eerst te overlijden. Moeder en de twee kinderen zijn allen erfgenaam (33%). De erfenis bestaat voor het gemak alleen uit een woning: WOZ-waarde € 300.000. Over deze erfenis is erfbelasting verschuldigd. Zie hieronder een rekenvoorbeeld. Let wel: omwille van de eenvoud rekenen we alleen met 10% erfbelasting.
Het huis is uiteraard niet door drieën te delen -> moeder krijgt dit toebedeeld en de kinderen krijgen een ‘vordering’ op hun moeder. De wetgever heeft dit bewust zo bepaald, zodat bij het overlijden vader niets letterlijk hoeft te worden verdeeld. De kinderen blijven dus slechts een vordering houden op hun moeder, totdat zij overlijdt.
Een aantal jaren later
Inmiddels komt moeder te overlijden. De kinderen erven alles (ieder 50%). De erfenis bestaat nu alleen uit geld: € 300.000. Ook nu moet er erfbelasting worden betaald. Echter een onderdeel van deze erfenis is een vordering die de kinderen al hadden op hun moeder. Daarover is in het verleden al erfbelasting betaald; dat hoeft nu dus niet meer! Zie hieronder een rekeningvoorbeeld.
Aandachtspunt
De waarde van de vordering is dus een belangrijk onderdeel: het vermindert de te betalen erfbelasting bij het overlijden van moeder. Bij het overlijden van vader is (voor de erfbelasting) gerekend met de WOZ-waarde; dat is ook wettelijk voorgeschreven en dus correct. Voor de waarde van de vordering moet echter worden uitgegaan van de werkelijke waarde. Stel nu dat de werkelijke waarde van de woning € 375.000 was geweest ten tijde van het overlijden van vader: dan zou de vordering van kinderen € 125.000 bedragen. Bij het overlijden van moeder, had zich dit als volgt geuit:
In de huidige woningmarkt komt het steeds vaker voor dat de WOZ-waarde veel lager is dan de marktwaarde van de woning. De WOZ-waarde is bepalend voor de berekening van de aangifte erfbelasting. De marktwaarde is bepalend voor de berekening van de vordering die de kinderen krijgen. Hoe hoger die vordering, hoe minder erfbelasting te betalen bij het ‘laatste’ overlijden! Het probleem is echter dat men dit meestal niet beseft bij het ‘eerste’ overlijden: de woning wordt niet getaxeerd bijvoorbeeld. Ten tijde van het ‘laatste’ overlijden is er inmiddels al een aantal jaar overheen gegaan, zodat het slecht/niet te bewijzen is dat de vordering hoger zou moeten zijn. Gevolg: er wordt teveel erfbelasting betaald.
Moraal van het verhaal: komt één van beide ouders te overlijden? Laat dan de vordering (notarieel) vastleggen en/of in ieder geval de woning taxeren! Dit zou later nog wel eens van enorme waarde kunnen zijn …
